Zwalczanie omacnicy w kukurydzy

Do zwalczania omacnicy prosowianki zarejestrowanych zostało kilka preparatów opartych na substancjach aktywnych:

• lambda-cyhalotryna (Arkan 050 CS, Judo 050 CS, Karate 2,5 WG, Karate Zeon 050 CS, Kusti 050 CS, LambdaCe 050 CS, Ninja 050 CS, Sparviero, Wojownik 050 CS) – insektycydy powierzchniowe o działaniu kontaktowym i żołądkowym
• indoksykarb (Rumo 30 WG, Sakarb 30 WG, Steward 30 WG) – insektycydy powierzchniowe o działaniu kontaktowym i żołądkowym
• metoksyfenozyd (Runner 240 SC) – insektycyd powierzchniowy o działaniu kontaktowym i żołądkowym
• mieszanina deltametryny z tiachloprydem (Proteus 110 OD) – jest to insektycyd systemiczny, o działaniu kontaktowym i żołądkowym

Najnowszym na rynku środkiem do walki z omacnicą prosowianką jest insektycyd Coragen® 200 SC komercjalizowany przez FMC Agro Polska Sp. z o.o.. Zawiera on nową i dotychczas nie wykorzystywaną w uprawie kukurydzy substancję czynną chlorantraniliprol zarejestrowaną pod handlową nazwą Rynaxypyr®. Zakłóca on pracę włókien mięśniowych szkodnika i blokuje tzw. receptory RyR odpowiedzialne za gospodarkę wapniem w komórkach. Efektem jest niekontrolowane uwalnianie wapnia, co skutkuje paraliżem mięśni. Gąsienice po bezpośrednim kontakcie z preparatem zaprzestają żerowania, natomiast giną po upływie 24-72 godzin od zastosowania środka.

Wysoką efektywność w zwalczaniu omacnicy w kukurydzy można osiągnąć wykonując zabieg w momencie:

• stwierdzenia 1-2 złóż jaj na 100 roślinach kukurydzy,
• 10-14 dni od początku składania jaj,
• 1-2 dni po stwierdzeniu maksimum składania jaj,
• na początku wylęgu larw,
• w momencie masowego ich wylęgu.

Obserwacje składania jaj przez omacnicę są kluczowe przy określaniu precyzyjnego terminu zwalczania szkodnika. Warto wspomnieć, że samo liczenie złożonych jaj ma również znaczenie dla określania konieczności wykonania zabiegu chemicznego.

Najprostszym sposobem określania terminu oprysku jest posłużenie się fazami rozwojowymi kukurydzy. Przyjmuje się, że w celu pełnego zabezpieczenia kukurydzy przed omacnicą należy wykonać 2 zabiegi:

• pierwszy – po zaobserwowaniu na liściach pustych osłonek jaj, co odpowiada końcu wiechowania - początkowi pylenia,
• drugi – 7 do 12 dni później.

Jedynym problemem związanym ze stosowaniem insektycydów jest technika oprysku. W zalecanych terminach ich stosowania kukurydza ma już dużo powyżej 1,5 m wysokości i standardowe zestawy do opryskiwania spowodowałyby duże uszkodzenia roślin. Rozwiązaniem może być stosowanie ścieżek przejazdowych dla opryskiwaczy mających możliwość uniesienia belek powyżej łanu kukurydzy.

Opryskiwacz John Deere R4038 (żrodło: machinefinder.com)

Niektórzy rolnicy używają też sprzętu jaki jest stosowany w ogrodnictwie, tzn. ciągników „szczudłowych”, które mają korpusy ustawione na wysięgnikach i podczas przejazdu nie niszczą wysokich roślin. Coraz powszechniejsze, szczególnie na południu kraju, staje się korzystanie z usług lotniczych. Takie zabiegi maja uzasadnienie techniczne i ekonomiczne jedynie na większych areałach kukurydzy, firmy agrolotnicze podejmują się wykonania zabiegu na polach o powierzchni powyżej 50 ha.

Oprócz chemicznego zwalczania coraz większego znaczenia nabiera także walka biologiczna wykorzystująca organizmy entomofagiczne takie jak, bakterie, grzyby, pierwotniaki, nicienie, parazytoidy i inne. Do zwalczania omacnicy prosowianki produkowane są biopreparaty zawierające bakterie Bacillus thuringiensis lub kruszynka, czyli błonkówki Trichogramma ostrinae. Cechą wyróżniającą B. thuringiensis jest zdolność syntezy białkowych toksyn krystalicznych Cry i Cyt o aktywności owadobójczej. B. thuringiensis powoduje zakażenie przewodu pokarmowego bezkręgowców. Na skutek działania białek krystalicznych dochodzi do paraliżu układu pokarmowego bądź paraliżu ogólnego, larwa owada zaprzestaje żerować i zamiera.

W Polsce dostępne są biopreparaty zawierające stadia larwalne i poczwarki kruszynka (Trichogramma ostrinae), w postaci zawieszek na liście (np. TrichoCap®, TRICHOSAFE®), kulek do rozrzucania na glebę (np. TRICHOSAFE®) lub w postaci sypkiej (np. TrichoLet, do aplikacji agrolotniczej).

Dron przygotowany do aplikacji kruszynka (Trichogramma ostrinae) na kukurydzę (źródło: anatisbioprotection.com)

Biopreparatów zawierających bakterie Bacillus thuringiensis jest kilka: LEPINOX® Plus, DiPel®, XenTari®, Delfin WG, Thuricide 02 UL, Agree 50 WG, Foray 76B

Bardzo dobrym uzupełnieniem metody chemicznej i biologicznej zwalczania omacnicy prosowianki w uprawie kukurydzy jest stosowanie pułapek do których odławiane są motyle omacnicy;

• feromonowych – są to klatki z wyłożonym sztucznym feromonem wytwarzanym przez samice omacnicy (11-tetradecenyloacetat), zwabiające osobniki męskie. Ponieważ pułapki współzawodniczą z samicami wydzielającymi feromony maksimum motyli odławianych do pułapek jest opóźniona o kilka dni w stosunku do faktycznego maksimum na polu. Pułapki feromonowe należy wykładać przed nalotem szkodnika. Pułapki do odławiania omacnicy prosowianki w kukurydzy powinno się ustawiać z brzegu łanu, a nie w łanie. Pułapka musi być ustawiona z dala od sztucznych źródeł światła (z dala od domostw, latarni ulicznych i od dróg, na których poruszają się samochody i maszyny rolnicze). Pułapki feromonowe muszą być ustawiane także z dala od silnych źródeł zapachów (obornika, nawozów sztucznych itd.). W trakcie wykładania pułapki feromonowej nie można dotykać gołą ręką dyspensera feromonowego, bo po dotknięciu go dłonią może on całkowicie utracić zdolność odłowu szkodników. Ważne jest, aby kupować tylko pułapki z naniesioną aktualną, tegoroczną datą produkcji (pułapka z poprzedniego sezonu będzie nieskuteczna).
• świetlnych – w klatkach znajdują się urządzenia emitujące światło przywabiające zarówno samce jak i samice omacnicy. Jeżeli odławia się więcej niż 10 motyli przez trzy kolejne noce oznacza to, że składana jest właśnie główna masa jaj i należy przystąpić do zabiegu zwalczania. Należy dodać, że ta metoda jest wykorzystywana także do zwalczania omacnicy poprzez odłów i niszczenie motyli złapanych do klatek,
• feromonowo-świetlnych – jest to połączenie dwóch powyższych. Jest to najbardziej dokładna metoda monitoringu lotów omacnicy, gdyż rozpoczyna się na początku aktywności nalotów (maksimum odłowów w pułapkach świetlnych) i jest kontynuowany po okresie szczytu aktywności (maksimum odłowów do pułapek feromonowych).

J_G